Delft is internationaal beroemd om het blauwe porseleinen aardewerk. Maar de stad is natuurlijk ook bekend als de geboorteplaats van een van de bekendste Hollandse Meesters, Johannes Vermeer. Tijdens twee bijzondere wandelingen maak ik uitgebreid kennis met deze schilderachtige stad en de Meester van het Licht. Wandel je mee in de schaduw van Vermeer? Het is niet ver meer…
Spannende thriller: ‘De Schaduw van Vermeer’
‘De Schaduw van Vermeer’ is de titel van het eerste deel van een nieuwe trilogie van Jeroen Windmeijer, die in Delft afspeelt. Ik heb de auteur leren kennen van zijn Leidse trilogie en al diverse literaire wandelingen met hem gemaakt.
Als hij me uitnodigt voor een wandeling in het kader van zijn allernieuwste boek, hoef ik niet lang na te denken. De tocht voert langs de belangrijke plaatsen door het Delft van Johannes Vermeer. Tegelijkertijd is het alsof je zelf de hoofdpersoon bent in deze spannende thriller, omdat je ook de voetsporen van hoofdpersoon Fabian de Ligt en andere belangrijke personages uit de roman volgt.
Dan Brown van de Lage Landen
Ik zie het al helemaal voor me dat binnenkort toeristen met zijn boek in de hand door de stad zwermen. Windmeijer wordt niets voor niets de ‘Dan Brown van de Lage Landen’ genoemd.
Om niet te veel prijs te geven over het spannende en originele plot, citeer ik de flaptekst om je een eerste indruk te geven waar het verhaal over gaat. ‘De Delftse geschiedenisdocent Fabian de Ligt had niet gedacht dat zijn middag zo’n dramatische wending zou nemen. Wat een rustig gesprek over de schilder Johannes Vermeer had moeten zijn, eindigt desastreus als de geïnterviewde expert ineens dood neervalt. Hij mompelt nog net: ‘Mij…Mij…’
‘Niet lang daarna volgt een reeks van mysterieuze inbraken die ook met Vermeer te maken lijken te hebben: verschillende schilderijen verdwijnen uit musea, waaronder curieus genoeg ook vervalsingen. Wanneer Fabian ongewild bij deze zaak betrokken raakt, blijkt hij plotseling eveneens een doelwit. De waarheid achter de verdwenen schilderijen en de Hollandse Grootmeester dreigt aan het licht te komen. Maar iemand zet alles op alles om die in het duister te houden…’
Geïntrigeerd? Ik was dat in ieder geval wel en heb het boek daarom in een ruk uit gelezen. Een van de grootste mysteries rondom de Hollandse meester wordt door Windmeijer op originele wijze verklaard.
Aan de wandel met Jeroen Windmeijer in de schaduw van Vermeer
Op een aangename nazomerdag verzamelen we ons bij het Vermeer Centrum op de Voldersgracht in Delft. Ik bevind mij in een (nog lang niet) uitgelezen gezelschap van boekhandelaren en uitgevers. Dit is het vertrekpunt voor onze wandeling. Samen met een stadsgids en de directeur van het Vermeer Centrum, zal Windmeijer ons door de stad van de Meester van het Licht leiden. Maar voor we vertrekken, maak ik nog snel een mooi portret van Jeroen als Melkmeisje.
Een deel van de tussenstops tijdens de tocht hangt samen met het leven van Vermeer zelf, zoals zijn geboortehuis, de plek waar zijn vader een café had en de twee kerken waar hij gedoopt en begraven is. Daarover later meer bij de tweede wandeling.
Het leuke aan deze wandeling is dat er ook plekken zijn die in het boek voorkomen. Een tipje van de sluier kan ik wel oplichten. Het werk van meestervervalser Han van Meegeren speelt een belangrijke rol in het verhaal en daarom stoppen we op een paar locaties die daarmee samenhangen. We staan onderweg regelmatig stil en dan leest de auteur een passage voor uit zijn boek. Windmeijer heeft zelf trouwens ook een sterke band met deze stad, zo blijkt gedurende onze tocht.
Delfts Brouwhuis
Zo lopen we met elkaar door deze schilderachtige stad en komen we op plekken waar ik nog niet eerder ben geweest, terwijl ik hier een half jaar heb gewoond.
We passeren de gracht waar het ‘Straatje van Vermeer’ zich zou bevinden, het Hofje van Gratie en de Oude Delft waar ik nog een mooi portret maak van de auteur.
Bij het Delfts Brouwhuis eindigt onze wandeling voor vandaag. En niet zonder reden, want hoofdpersoon Fabian de Ligt komt hier regelmatig om een biertje (vaak meer dan een) te drinken. En beter nog, hier zal Windmeijer vandaag het allereerste exemplaar van ’De schaduw van Vermeer’ aan zijn eigen vader aanbieden. Daar proosten we op! Na afloop krijg ik tot mijn grote vreugde ook een gesigneerd exemplaar mee.
‘De Emmaüsgangers’ van meestervervalser Van Meegeren
Omdat de tocht met de auteur eindigt in het Brouwhuis, keer ik een paar weken later op eigen gelegenheid terug om de twee laatste plekken van de wandeling uit het boek te bezoeken. Inmiddels heb ik dan het verhaal helemaal gelezen. De eerste plek is het Museum Paul Tétar van Elven. Dit is een museum gelegen in het voormalige woonhuis en atelier van de kunstenaar Paul Tétar van Elven. Een unieke plek.
In het kader van het Vermeerjaar heeft dit museum tijdelijk de beschikking gehad over de bekendste vervalsing van de hand van Van Meegeren, ‘de Emmaüsgangers’.
Hij verkocht dit werk als een vroege Vermeer aan Museum Boymans van Beuningen voor een enorm bedrag en het is daarmee de beroemdste vervalsing van ons land.
Helaas is het werk op het moment van mijn bezoek weer terug naar het Depot van Boymans, maar op zolder staat nog wel een onaffe Van Meegeren. Daarvan is trouwens volgens mijn gids niet bekend waar het precies vandaan komt en of dit ook een vervalste Vermeer moest worden. Hier zit weer een spannend nieuw verhaal in volgens mij. Dankzij rondleider Ron kom ik nog veel meer te weten over de voormalig eigenaar van dit pand, de kunstenaar Paul Tétar van Elven. Van Elven was ook een meester in het kopiëren van kunstwerken, maar hij deed dat zonder snode bijbedoelingen. Een bezoek aan dit verrassend interessante museum is een echte aanrader. Je ziet er mooie kopieën door Van Elven zelf, maar ook zijn allereerste tekeningen die hij maakte tijdens de kunstopleiding. Het is tegelijkertijd of de tijd hier is stilgezet vanwege de oorspronkelijke inrichting. Alsof de kunstenaar zo binnen kan lopen.
Plein Delfzicht
De laatste stop bevindt zich een stuk verder van het centrum af: Plein Delfzicht. Dit is naar verluidt de plaats waar Vermeer inspiratie opdeed voor zijn beroemde ‘Gezicht op Delft’. Ik herken de torens van de kerken en het water, maar verder is er niet zoveel meer te zien dat nog herinnert aan het Delft uit de zeventiende eeuw. Als ik me omdraai, zie ik wel een ander mooi kunstwerk ‘Druppels op zand’ dat is geïnspireerd op het werk van Vermeer. Hier eindigt mijn eerste wandeling in de schaduw van Vermeer.
Stadwandeling door Delft
De wandeling in de schaduw van Vermeer is gebaseerd op het gelijknamige boek van Jeroen Windmeijer. Daarin bevindt zich achterin ook een plattegrond. Voor een uitgebreide route en uitleg verwijs ik je graag naar deze Stadswandeling door Delft.
Mijn tip aan jou is om wel eerst het boek te lezen voordat je aan de wandel gaat. Het boek is sinds oktober 2023 verkrijgbaar. Je kunt ‘De schaduw van Vermeer’ via je lokale Libris Boekhandel bestellen of via Bol.com
Voor een gesigneerd exemplaar verwijs ik je graag naar de website van Jeroen Windmeijer zelf.
Wandel mee door Delft met Johannes en Pearl
Toeval of niet? Een paar dagen na mijn wandelavontuur met Jeroen Windmeijer, krijg ik een berichtje van Delft Marketing. Of ik zin heb om een podwalk over Vermeer uit te testen? En of ik daar zin in heb! Door de vorige wandeling met Jeroen Windmeijer ben ik erg nieuwsgierig ben geworden naar deze mysterieuze Meesterschilder.
De herfst is inmiddels goed begonnen als ik weer op pad ga. Gewapend met paraplu en regenjas reis ik nogmaals af naar Delft. Vooraf heb ik de app gedownload waarmee ik de podwalk kan doen. Deze podwalk voert je door de stad van de Meester. Je maakt kennis met hem, zijn muze Pearl ofwel het meisje met de parel en vertelster Carolina.
Het Vermeer Centrum als ideaal vertrekpunt
De podwalk begint net als de eerste wandeling bij het Vermeer Centrum. Deze keer neem ik uitgebreid de tijd om binnen rond te kijken. In de kelder bevinden zich namelijk reproducties van alle, tot nu toe, bekende werken van Vermeer. Op ware grootte. Ze hangen op chronologie en het is echt de moeite waard om hier op je gemak met een audiotour langs te lopen.
Eerder dit jaar kreeg ik de gelegenheid om naar de Vermeertentoonstelling in het Rijksmuseum te gaan, maar door de grote drukte destijds viel me die toch wel wat tegen. Daar heb ik hier geen last van. Er zijn weliswaar andere mensen, maar er is genoeg gelegenheid om de werken (al zijn het natuurlijk reproducties) te bewonderen zonder in de weg lopende senioren.
Op de andere verdiepingen is nog meer te zien. Er is een atelier nagebouwd en er wordt veel uitleg gegeven over de technieken waarmee de Meester van het Licht zijn werken heeft gemaakt. Op de hoogste verdieping leer je meer over zijn symboliek rondom de liefde. En zijn er een paar grappige parodieën te zien, zoals het Melkmorsmeisje. Een bezoek aan het Vermeer Centrum is een ideaal vertrekpunt voor een Vermeerwandeling en is echt een must als je naar Delft gaat.
Op pad met Johannes en Pearl
Buiten zet ik mijn koptelefoon op en luister ik verder naar het verhaal van Carolina over Johannes en Pearl. Een paar meter voorbij het Vermeer Centrum op de Voldersgracht, passeer ik de plaats waar het huis staat waar Vermeer geboren is.
Nu zit er een B&B. Ik luister verder en loop de hoek om naar de Nieuwe Kerk.
Dit is de kerk waar Johannes Vermeer gedoopt is. Maar er is veel meer dan dat. Daar kom ik binnen achter. De Nieuwe Kerk is ook de plaats waar alle Oranjes begraven liggen, in een grote ondergrondse kelder die nu afgesloten is.
Als ik de kerk verlaat, vertelt Carolina me dat ik de Grote Markt schuin moet oversteken want daar staat het huis Mechelen. Dit is de plaats waar het gelaghuis heeft gestaan van Vermeers vader en waar hij opgroeide. Omdat de weg hier verbreed moest worden, is het oorspronkelijke café afgebroken, maar een tegel in de muur herinnert ons aan de Meester. Nog mooier vind ik het mozaïek bij de ingang van de winkel die er nu zit.
Wonen bij schoonmama
Carolina zegt dat ik de Grote Markt weer over moet steken om bij het huis te komen waar hij heeft gewoond met zijn vrouw. Om precies te zijn, op deze plaats woonde hij bij zijn schoonmoeder in. Als je hier toch staat, is het zeker de moeite waard om even het smalle gangetje in te lopen en bij de kapel naar binnen te gaan. Weliswaar niet uit de tijd van Vermeer, maar er is wel een zeer oud en prachtig houten Mariabeeldje te zien in deze Mariakapel.
Vanaf dit adres loop ik een stukje terug en steek nogmaals de Grote Markt over. Daar kom ik uit bij een plek waar Johannes volgens vertelster Carolina ook regelmatig langs kwam: de vismarkt. Van daaruit loop ik richting de Oude Kerk.
Lunch bij het Delfts Brouwhuis
Bijna bij de Oude Kerk aangekomen, passeer ik het Delfts Brouwhuis dat ik me goed herinner van de vorige tocht. Ik heb best wel trek gekregen en besluit de podwalk even te onderbreken voor een lunch. Ik heb zin in kroketten en bestel er ook een ambachtelijk gebrouwen Knollaert bij.
Het Brouwhuis is gevestigd op een plek waar 700 jaar geleden ook al een brouwerij zat. Bij een verbouwing van het pand ontdekte men de oude bierkelders. Hoe gaaf dat er nu na al die jaren weer een echte brouwerij huist! En ze kunnen er wat van, want de amberkleurige Knollaert smaakt uitstekend.
Het graf van Vermeer in de Oude Kerk
Tegenover het Delfts Brouwhuis doemt de Oude Kerk op. Ook hier wil ik zeker naar binnen want de oude meester is er begraven.
Hij is bijgezet in het familiegraf. Aan de noordkant van de kerk is er een speciale gedenksteen neergelegd voor Vermeer.
De Meester van het Licht bevindt zich hier in illuster gezelschap. Maarten Tromp, Piet Hein en Anthonie van Leeuwenhoek zijn een paar van de andere bekende vaderlanders die hier in praalgraven begraven liggen. De Oude Kerk is een interessante plek, niet alleen vanwege Vermeer, maar ook vanwege de uitgebreide uitleg op allerlei locaties en niet te vergeten het prachtige glas-in-lood.
Volgens Carolina, Johannes en Pearl is het nu bijna afgelopen. Er is nog een stop die Pearl me wil laten zien, de keramieken kaart van Delft in de Papenstraat op de weg naar het beginpunt. Eenmaal terug bij het Vermeer Centrum zit de podwalk erop. Ok, nog een selfie dan…
Podwalk ‘Wandel mee met Johannes en Pearl’
Om de podwalk ‘Wandel mee met Johannes en Pearl’ te kunnen doen, download je de gratis app ‘Vizgu’. Als je die app hebt, zoek je naar de podwalk over Delft en volg je de aanwijzingen van de vertelster. Het is een originele en interactieve manier om het Delft van Vermeer te ontdekken. Zeker voor jongeren is dit een leuke manier om kennis te maken met deze schilder en zijn stad.
Wandel mee in de schaduw van Vermeer
De twee wandelingen die ik in Delft heb gedaan, staan beide in het teken van Vermeer. Een is gebaseerd op een nieuwe spannende thriller van Jeroen Windmeijer, de andere is een podwalk die je mee aan de hand neemt door het leven van Vermeer. Het is mogelijk beide wandelingen op een dag te doen en je kunt ze ook prima combineren omdat er een overlap is. Ik vond het erg leuk om Delft beter te leren kennen op deze thematische manier.
Als je alle locaties onderweg wilt bezoeken, kun je er een interessante Vermeerdag in Delft van maken. Met een smakelijke lunch of afsluitende borrel in het Delfts Brouwhuis.
En vergeet dan ook zeker niet om een bezoek aan Museum het Prinsenhof te brengen, de voormalige woonplaats van Willem van Oranje en ook de locatie waar hij vermoord werd. Het kogelgat zit er nog! Hier ontdek je het ontstaan van Nederland en het verhaal van de Oranjes.
Samenwerking
Voor dit artikel ben ik een samenwerking aangegaan met Delft Marketing. Voor de eerste wandeling heb ik een uitnodiging ontvangen van Jeroen Windmeijer. Alle foto’s in dit artikel heb ik zelf gemaakt. De eindredactie was in handen van Astrid van Unen, van U-producties.
