Vlaamse Meesters als Rubens en de gebroeders Van Eyck maakten hun kunstwerken voor een specifieke plek: een kerk, klooster, stadhuis of kasteel. Veel van die werken hebben hun weg inmiddels gevonden naar een museum. Maar sommige kun je nog steeds bekijken op hun oorspronkelijke locatie. In een nieuwe campagne van Toerisme Vlaanderen kun je in heel Vlaanderen meer dan 100 Vlaamse Meesters op hun plek bezoeken, een unieke ervaring.
Tijdens een stedentrip naar Mechelen neem ik de proef op de som en ga ik op zoek naar de Vlaamse Meesters op hun plek in deze stad.
Street art van moderne Vlaamse Meesters
Mijn plan is om alle Mechelse locaties van de Vlaamse Meesters op hun plek in 1 dag te bezoeken. Alleen qua planning wordt dit wat lastig want bijna alle werken bevinden zich in kerken. En die gaan pas open vanaf 13 uur. Daarom kies ik ervoor om in de ochtend op zoek te gaan naar moderne Vlaamse Meesters. Gewapend met de flyer ‘Mechelen Muurt’ van Visit Mechelen, wandel ik op mijn gemak langs een originele collectie street art werken. Het is meteen een leuke manier om deze stad, waar ik een paar dagen verblijf, nog wat beter te leren kennen.
Ik heb mijn route vooraf zo uitgestippeld dat ik in de buurt van het Hof van Busleyden eindig. Er zijn nog een paar murals die zich buiten het centrum bevinden, maar die bewaar ik wel voor een volgend bezoek aan de stad van de Maneblussers (de bijnaam voor Mechelaren).
Hof van Busleyden eerste locatie ‘Vlaamse Meesters op hun plek’
Er is een speciale reden waarom ik mijn street art wandeling laat eindigen bij het Hof van Busleyden. Dit is namelijk een museum en de locatie waar zich ‘mijn’ eerste Vlaamse Meester op zijn plek bevindt. En dat is een goed excuus om dit onlangs gerenoveerde en heropende museum meteen te bezoeken.
In dit voormalige stadspaleis maak ik kennis met de rijke periode van de Bourgondiërs en de betekenis van hen voor Mechelen en de wereld.
Het museum is gevestigd in een stadspaleis dat is gebouwd voor Hieronymus van Busleyden, een belangrijk magistraat van Mechelen in de Bourgondische tijd. Hier leer ik ook van alles over Margaretha van Oostenrijk, een van de machtigste vrouwen van Mechelen en Europa.
Er zijn belangrijke topstukken te zien zoals de ‘besloten hofjes’, Het Mechels Koorboek en het enorme schilderij ‘Plechtige openingszitting van het Parlement van Mechelen’.
Muurschilderingen in het Hof van Busleyden
Maar de belangrijkste reden dat ik hierheen ben gekomen, zie ik pas in de allerlaatste ruimte die ik bezoek. Hier zijn de muurschilderingen te zien van Jan van Roome, die hij heeft gemaakt in een ruimte van dit stadspaleis van Hieronymus van Busleyden. De muurschilderingen waren gespreksstof voor de intellectuele elite die hij hier ontving. Hier maak ik voor de eerste keer kennis met de nieuwe campagne van Bezoek Vlaanderen.
Er staat een informatiepaneel met meer achtergronden, qr-codes en informatie over deze muurschilderingen. Een aantal van de schilderingen zelf is behoorlijk aangetast, maar met behulp van de aanwezige iPads, kun je ontdekken hoe het er uit heeft gezien en wat het heeft voorgesteld.
Inmiddels is het half 1 en na een kop koffie in de vernieuwde tuin van het Hof, wandel ik op mijn gemak naar de eerste kerk op mijn route.
Rubens in de Sint-Janskerk
Mechelen is een stad op mensenmaat en binnen 5 minuten sta ik al bij de Sint-Janskerk. Op een muurtje wacht ik buiten tot het 1 uur is en ben ik samen met de beheerder de eerste die naar binnen gaat. Dit is een middeleeuwse kerk uit de vijftiende eeuw, opgetrokken uit zandsteen. Hier hangt een van de beroemdste Vlaamse Meesters, Peter Paul Rubens. ‘De aanbidding der wijzen’ is het middenpaneel van het Driekoningentriptiek boven het altaar. Kun je dat voorstellen? In een kerk, midden in Mechelen, kun je vrij toegankelijk van zeer nabij een echte Rubens bewonderen.
Ik heb onmiddellijk een flashback naar vorig jaar. Toen bezocht ik in 1 weekend zoveel mogelijk Caravaggio’s in Rome. De werken die de meeste indruk op me maakten, waren de schilderijen in de Santa Maria del Popolo, een kerk. Ook daar hangen ze nog steeds in de kapel waar Caravaggio ze oorspronkelijk voor heeft gemaakt. Of wat denk je van het Lam Gods, het prachtige veelluik van de gebroeders van Eyck in de Sint-Baafskathedraal in Gent. Over Vlaamse Meesters gesproken.
Deze campagne is natuurlijk een uitstekende gelegenheid om kennis te maken met andere Vlaamse Meesters. In dezelfde kerk zie ik een werk van Gaspar de Crayer, ‘De heilige Veronica’, ook al zo’n indrukwekkend schilderij. Ik breng best wel wat tijd door in deze kerk om ook de andere kunstwerken te bekijken met behulp van een informatieplaat die ik bij de entree heb meegekregen. Maar ik realiseer me nu dat ik het op deze manier niet ga redden deze middag. En ik wil ook nog gaan lunchen. Dus ik besluit de Sint-Janskerk achter me te laten en wandel richting de volgende kerk, de Begijnhofkerk.
Vlaamse Meesters zijn niet alleen schilders
Bij de Begijnhofkerk aangekomen, begin ik al iets van een patroon te herkennen. Op alle locaties staat bij de entree een informatiepaneel van de campagne over de Vlaamse Meesters op hun plek en daarna krijg ik een overzicht mee met een nummering en uitleg van alle kunstwerken in de kerk. Dat is wel zo handig, want anders dan in Nederland, is hier in deze kerken erg veel kunst te zien.
In de Begijnhofkerk gaat het niet alleen om schilderijen, maar ook om de bijzondere barokke architectuur door Lucas Faydherbe. En het hoofdaltaar dat is vervaardigd door de Mechelse beeldhouwers Jan en Casper van den Steen (een toepasselijker naam kan bijna niet). Ook dat zijn stuk voor stuk Vlaamse Meesters die een enorme vaardigheid en creativiteit tentoonspreiden.
Tussenstop bij brouwerij het Anker
Van al dat lopen en kijken heb ik een aardige trek gekregen. Dat komt goed uit want ik bevind me op een steenworp afstand van de Mechelse brouwerij, Het Anker. Bekend van het Gouden Carolus bier. Een bezoek aan Mechelen is niet compleet zonder een pitstop op deze plek. Ik kies in het restaurant voor een stevige uitsmijter en ben benieuwd naar hoe het lokale bier smaakt. Een proeverij van een drietal Ankerbieren in kleine glaasjes biedt uitkomst. Na het eten kan ik niet te lang blijven natafelen, want ik heb nog 4 kerken op mijn programma en ze sluiten allemaal om 5 uur.
Alle kerken liggen op wandelafstand van elkaar
Niet ver van de brouwerij ligt de Sint-Katelijnekerk waar je de enorme eiken preekstoel van Pieter Valckx kunt bewonderen. Ook in de, een stuk verderop gelegen, Sint-Pieter-en-Pauluskerk is een bijzondere uit hout gesneden preekstoel te zien, van de hand van Frans Verbruggen.
Ik loop door en zie vanuit de Kruidtuin aan de Dijle aan de overkant de koepel van de Onze-Lieve-Vrouw-van Hanswijkbasiliek. Deze heb ik een dag ervoor ook al gezien tijdens een boottochtje op de Dijle.
Dit is ook weer een prachtig gebouw, zeer licht vanwege de bijzondere koepel. En hier zit het Vlaamse Meesterwerk. Lucas Faydherbe, ook wel de beeldhouwende equivalent van Peter Paul Rubens genoemd, schiep hier unieke reliëfbogen onder de koepel van de basiliek, de kerk die hij ook zelf ontwierp.
Je kunt er ook genieten van een preekstoel en er is een bijzonder Mariabeeld. Tijdens een speciale processie wordt dit ieder jaar door de straten van Mechelen gedragen.
Last but not least, de Onze-Lieve-Vrouw-over-de-Dijlekerk
De laatste stop op mijn Vlaamse Meesters route is de Onze-Lieve-Vrouw-over-de-Dijlekerk. Last but zeker not least.
Ook hier hangt een enorm indrukwekkend werk van Peter Paul Rubens, ‘De wonderbare visvangst’ gemaakt voor en betaald door het gilde van de visverkopers. Dit is zo’n zeldzaam en onmisbaar topstuk en daarom is het juist zo uniek dat je dit hier kunt zien. In het Louvre sta je uren in de rij voor een Mona Lisa of ander topstuk en hier loop je gewoon naar binnen en in een paar tellen sta je pal voor dit Vlaamse meesterwerk. In je eentje.
Andere toppers in deze kerk zijn ‘Het Laatste Avondmaal’ van Jan Erasmus Quellinus en het zeer oude Mariabeeld ‘Onze-Lieve-Vrouw met de Scheve Lee’. Bij het allerlaatste schilderij dat ik zie, slaat mijn hart over. Is dit een echte Caravaggio? Nee, maar helemaal verrassend is mijn gedachte niet. Theodoor Rombouts trok in 1616 naar Italië en liet zich daar inspireren door de meester van het clair-obscur. Terug in Vlaanderen werd hij de belangrijkste caravaggistische schilder van Antwerpen.
De Vlaamse Meesters op hun plek in deze bijzondere kerk zijn een waardige afsluiting van mijn speurtocht in Mechelen. En het mooie is dat er nog zoveel meer Vlaamse Meesters op hun plek te bewonderen zijn, in heel Vlaanderen. Schoon hè?
Praktische informatie
Op de website van ‘Vlaamse Meesters op hun plek’ vind je alle informatie over deze nieuwe campagne van Toerisme Vlaanderen. Je kunt er zoeken op locatie, maar ook op de kaart kijken of er in de buurt van waar jij bent, Vlaamse Meesters op hun plek te zien zijn. Bij alle locaties waar ik in Mechelen ben geweest, is er ter plekke informatie via een speciaal paneel. Meer achtergrondinformatie over de werken vind je op de genoemde website.
Ik kan me voorstellen dat niet iedereen zin heeft om de hele dag kerken in en uit te gaan, maar je kunt er natuurlijk ook voor kiezen om tijdens je stedentrip naar Mechelen, Antwerpen of Brugge gewoon een locatie op te zoeken en te bezoeken. Zelf vind ik het uniek dat je dit soort topstukken kunt zien op de plek waar ze ooit gemaakt zijn of voor bedoeld zijn. Zonder lange rijen. En meestal zonder kosten.
De street art route in Mechelen vind je terug in de folder ‘Mechelen Muurt’. Maar je kunt ook de Visit Mechelen app downloaden. Daar staat hij ook op, samen met nog veel meer handige informatie over de stad.
Onderweg naar en overnachten in Mechelen
Mechelen is uitstekend bereikbaar met het openbaar vervoer. Vanuit Nederland reis je met een rechtstreekse trein die ook stopt op Station Mechelen. In het centrum van Mechelen zelf is alles prima te belopen. Reserveer je trein via NS International.
Tijdens mijn stedentrip in Mechelen heb ik overnacht op een unieke locatie, Martin’s Paterhof. Dat is een hotel in een voormalige kerk. In mijn kamer zag je nog het glas-in-lood en de gewelven. Mijn ontbijt heb ik genoten onder het altaar. Boek je overnachting in Martin’s Paterhof bij Booking.com.
Samenwerking
Dit artikel is tot stand gekomen in samenwerking met en op uitnodiging van Bezoek Vlaanderen. De eindredactie was in handen van Astrid van Unen van U-producties. In dit artikel staan affiliate links.
