Springtij 2018: dromen doe je alleen, dromen waarmaken doe je samen!

Eind september wordt voor de negende keer het Springtij forum op Terschelling georganiseerd. Ruim 900 deelnemers van Springtij werken samen aan een duurzame wereld. Het Springtij forum is een unieke ervaring van wetenschap, landschap, cultuur en optimisme die je met elkaar op een prachtig eiland beleeft. Met als uiteindelijke doel om een duurzame samenleving dichterbij te brengen. Diederik Samsom vat het samen: “Dromen doe je alleen, dromen waarmaken doe je samen!”

Vakantaseren over een duurzame toekomst

Vakantaseren gaat over dromen, fantaseren over mooie ervaringen. Vorig jaar heb ik me voorgenomen om vaker aandacht te besteden aan het onderwerp duurzaamheid. Als influencer voel ik me verantwoordelijk om mijn steentje bij te dragen. Natuurlijk probeer ik daarbij te kijken naar onderwerpen die een link hebben met het onderwerp reizen en vrije tijd.

Als ik de aankondiging van het Springtij Forum voor 2018 zie, neem ik contact op met de organisatoren. Ik stel voor om een artikel te maken over dit bijzondere event op Terschelling en neem me voor op zoek te gaan naar de workshops die passen bij Vakantaseren. De reactie is positief en eind september reis ik af naar Terschelling.

In Zwolle stap ik over op de intercity naar Leeuwarden. Er is een speciale coupé waar Springtij deelnemers geanimeerd met elkaar zitten te praten. In de coupé hangen teksten op de ramen die je al meteen aan het denken zetten: “Moet elke werknemers een CO2 budget krijgen voor zijn reizen?” “CO2 budget voor reizen moet onderdeel worden van het arbeidsvoorwaardenpakket?” Of “Een CO2 reisbudget moet verhandelbaar zijn tussen collega’s onderling?”

Prikkelende stellingen die je aan het denken zetten. Wat vind jij?

Terschelling, niet toevallig de bakermat van Springtij

In Leeuwarden stappen we met zijn allen over op de trein naar Harlingen. Ik ontmoet iemand van een grote bank die ook onderweg is naar Springtij en heb een leuk gesprek met haar. Ik zal haar nog vaak tegenkomen tijdens het weekend. In Harlingen schepen we in en iets minder dan een uur later arriveren we in Terschelling. Ik heb goede herinneringen aan dit Waddeneiland. 2,5 jaar geleden ging ik hier op een expeditie naar de Noordkaap en een half jaar later kwam ik terug op de schepen van de Horizontoer. Terschelling staat voor mij symbool voor bijzondere en inspirerende events. (zie ook Expeditie Noordkaap… met een knipoog). Hopelijk is dat nu ook weer het geval.

Terschelling is niet een toevallig gekozen locatie voor Springtij. Belangrijk onderdeel van dit event is de beleving in de natuur. Veel van de workshops vinden plaats op een buitenlocatie ergens op het eiland. Dat maakt dat je de ervaring veel beter onthoudt dan ergens in een suf conferentieoord.

Terschelling is daarnaast ook 1 van die plekken op de wereld die als eerste te maken krijgt met de stijging van de zeespiegel. Als we niet genoeg doen en de zeespiegel een paar meter stijgt als gevolg van de opwarming van de aarde, is Terschelling geschiedenis. Aan Wouter van Dieren (bekend van de Club van Rome en inspirator van Springtij) merk je dat dit gegeven de urgentie om nu in actie te komen heel dichtbij brengt.

“Because there is no planet B”

In een grote loods begint het programma van Springtij 2018. Harm Edens, bekend van “Dit was het nieuws” is de moderator. Hij heeft een t-shirt aan met een prachtig rake tekst: “Because there is no planet B”. Dat geeft de urgentie van Springtij goed weer.

De eerste persoon die hij interviewt, is Wouter van Dieren. Van Dieren was destijds een van de schrijvers van “Grenzen aan de groei” van de Club van Rome en spreekt 50 jaar later nog net zo gepassioneerd over dit onderwerp. Hij is met Springtij begonnen in de hoop met elkaar te werken aan duurzame oplossingen.

De volgende spreker op het programma is de Amerikaan Captain Charles Moore. Tijdens zijn tochten over de oceaan ontdekt hij ver van de bewoonde wereld voor het eerst de enorme berg plastic afval die er drijft. Met zijn onderzoek zet hij de plastic soep op de globale agenda. Zijn verhaal hakt er flink in en een oplossing lijkt nog ver weg. Hij laat ons met een unheimisch en depressief gevoel achter.

Er volgen andere sprekers die gelukkig een optimistischer insteek hebben. “Hou hoop, doe duurzaam” is het motto waarmee Edens deze eerste plenaire sessie met een positieve noot eindigt.

Inspirerende workshops

Tussen de sessies door zijn er ruime koffiebreaks. Ideaal om elkaar te ontmoeten en ideeën uit te wisselen.

Het programma van Springtij is erg gevarieerd en ik vind het nog lastig kiezen. Er zijn diverse sessies waarbij je er actief op uit trekt., Uiteindelijk baseer ik mijn keuze op onderwerpen die passen bij vakantaseren en zorg ik voor een leuke afwisseling tussen dromen, doen en denken.

Ik begin met een excursie naar de Ecolution. Dit is het schip dat Wubbo Ockels 11 jaar geleden heeft laten bouwen. Het is een schip met een verhaal. De Ecolution is het eerste hybride schip in Nederland. Het unieke ervan is dat het energie op kan werken tijdens het zeilen dankzij een hydro-generator.

Die energie wordt opgeslagen in grote accu’s en kan weer gebruikt worden om te varen op de motor, bijv. in de haven of als er geen wind staat. Een dag zeilen levert voldoende energie op om 5 dagen comfortabel te kunnen leven. Destijds was dit een revolutionair innovatief concept. Het schip ziet er daarnaast van binnen prachtig uit. Het is mooi ingericht en laat zien dat duurzaam ook luxueus kan zijn.

Je zou er ook zonnepanelen etc. verwachten maar dat leverde in die tijd nauwelijks stroom op, zeker in vergelijking met de hydro-generator. Het schip is na het overlijden van Wubbo Ockels overgenomen door een stichting die het gebruikt voor promotie. De Stichting Wad Duurzaam ( Wad Duurzaam) wil graag een nieuwe technologie op basis van waterstof introduceren zodat het weer een revolutionair voorbeeld kan zijn, helemaal in de geest van Wubbo Ockels. Interessante innovaties die hopelijk ook toepasbaar gaan worden op grotere schaal. Want dat is zeker nodig voor de duurzame energietransitie in de scheepvaart.

Een nieuw natuurverhaal: het voorbeeld van het Haringvliet op een kier

De volgende dag ga ik naar een sessie over natuur. De natuur staat, zoals iedereen weet, onder druk. Denk bijv. aan de insectensterfte. Er is behoefte aan een nieuw natuurverhaal. Dat gaat niet alleen over de ontwikkeling van nieuwe natuurgebieden of de functies die de natuur heeft, maar ook om onze verhouding als mensen tot de natuur.

Een mooi voorbeeld is het nieuwe Droomfondsproject bij het Haringvliet. Dat is nu een “bak zoet water” vertelt Marius Brants van het Wereldnatuurfonds. Later dit jaar gaat men de Haringvlietsluizen op een kier zetten waarmee men de unieke zoet-zout natuur in het Haringvliet wil herstellen. Dat moet leiden tot een dynamische deltacultuur. Er komt een nieuwe zandbank die als extra leefgebied kan fungeren voor vogels en vissen. En er wordt gewerkt aan mogelijkheden voor toerisme rondom dit gebied. Zo kun je met een speciale Waterbus vanuit Rotterdam naar dit gebied. Om bijv. op bezoek te gaan bij een unieke vogelkijkhut in de vorm van een reuzen-ei.

Het Haringvliet is onderdeel van een groter Deltasysteem. Je zou het kunnen zien als de toegangspoort tot Europa want Rijn en Maas monden hier na 1240 km in uit. Het openen van een kier in de sluizen zal ook weer leiden tot de terugkeer van de zalm en andere vissen. Dat op zijn beurt trekt weer vogels aan.

Dit project is 3,5 geleden gestart en loopt over een half jaar ongeveer af. Maar dat is geen einde volgens Brantsen, maar juist het begin van een nieuw natuurverhaal. Ik zie dit als een prachtig voorbeeld van natuurherstel waarbij ook veel aandacht is voor de bezoekerskant. Ik ken het gebied nog niet en ga binnenkort graag eens kijken naar dit nieuwe natuurverhaal.

Heb jij al gehoord van dit nieuwe project bij het Haringvliet?

Bike away with me

Het leuke van Springtij is dat je niet alleen maar praat of luistert in workshops maar er is ook de gelegenheid om op pad te gaan. Je kunt bijv. de Noordsvaarder op met een boswachter, het Wad op met een milieujutter of gaan fietsen met een e-bike.

Ik kies voor het laatste. Terschelling is de ideale plek om een elektrische fiets uit te proberen. Er staat altijd wind en met deze fiets met ondersteuning is het alsof je altijd de wind mee hebt. De directeur van het VVV van Terschelling neemt ons mee en laat ons een aantal mooie plekjes van het eiland zien. Al fietsende leer ik weer wat andere deelnemers kennen, dat is ook Springtij!

Halverwege maken we een stop bij een café en vertelt iemand van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat over de kansen die e-bikes bieden als duurzaam alternatief voor het woon-werk verkeer. Veel werkgevers bieden al faciliteiten aan om het elektrisch fietsen aantrekkelijk te maken. Tijdens mijn middelbare schooltijd fietste ik ook dagelijks 40 km heen en weer en ik geloof dat ik daar nog steeds een goede basisconditie aan heb overgehouden. Fietsen naar je werk is milieu- en gezondheidswinst.

E-bikes ideaal tijdens een verblijf op Terschelling

Maar e-bikes zijn niet alleen handig voor het woon-werkverkeer. Ook bij een trip naar Terschelling bijv. kun je er voor kiezen om je auto in Harlingen te laten staan. Voor het geld dat je bespaart op de overtocht huur je een elektrische fiets. Bij de meeste hotels en vakantieparken zijn er voorzieningen om op te laden. Bij Landal West-Terschelling waar ik tijdens Springtij verblijf bijv. zijn e-bikes de normaalste zaak van de wereld.

Het bagagevervoer wordt door de fietsverhuurder geregeld. Terschelling is echt een prachtig eiland om per e-bike te verkennen. Ben je eenmaal gewend aan die e-bike, dan is de stap om zo’n fiets voor je woon-werkverkeer te gebruiken, snel gemaakt. Vanaf 2020 komt er een nieuwe fiscale fietsregeling, waardoor het leasen van een elektrische fiets eenvoudiger en aantrekkelijk wordt.

Zou jij vaker gebruik maken van een e-bike als het eenvoudiger wordt?

CO2 compensatie van je reis

De laatste workshop waar ik aan meedoe, gaat over CO2 compensatie. Misschien doe jij dat al? Bij het boeken van een reis kun je aangeven of je extra wil betalen om de CO2 uitstoot van jouw reis te compenseren. Dat geld wordt dan geïnvesteerd in nieuwe bomen, duurzame kooktoestellen of andere duurzame energieprojecten.

Dit is nu een vrijwillig systeem. Gerben Hardeman van de ANVR vertelt dat zij nu een initiatief hebben ontwikkeld voor hun leden waarbij de reisaanbieders de CO2 uitstoot van het reisaanbod (vlucht, landarrangement en excursies) hebben verrekend in de prijs. Dat betekent dat je als je bij deze reisaanbieders een reis boekt, “klimaatneutraal” op reis gaat. Een van de reisorganisaties die dat doet is bijv. Better Places. Er zijn ongeveer 15-20 leden van de ANVR uit de avontuurlijke reizen hoek die dat op deze manier doen.

Met een speciale carboncalculator wordt per reisonderdeel uitgerekend hoeveel CO2 wordt uitgestoten. Een voorbeeld op de site van Better Places laat zien hoe dat werkt. Een 16 daagse reis naar Costa Rica levert de volgende berekening op: in totaal wordt er 2041 kg CO2 uitgestoten, dat is opgebouwd uit 224 kg van de accommodatie, 47 kg van de activiteiten/uitstapjes, 80 kg van het lokale vervoer en 1691 kg van de vlucht. Het is duidelijk dat de vlucht verreweg de meeste uitstoot geeft. Deze totale uitstoot wordt omgezet in een bedrag. En dat geld wordt vervolgens geïnvesteerd in projecten om de uitstoot te beperken (cook stoves, opwekken van solar en/of windenergie) of te compenseren (bossen).

Primeur: er komen ook in Nederland compensatieprojecten voor CO2 uitstoot

De volgende spreker in deze workshop heeft de ondankbare taak om uitleg te geven over hoe de complexe emissiehandel wekt. Jos Cozijnsen slaagt daar wat mij betreft wonderwel in. Hij heeft ook een primeur. Binnenkort kun je er ook voor kiezen om te kiezen voor compensatieprojecten in Nederland, bijv. het Veenplan in Friesland of de aanleg van bossen. Er zullen ongeveer 5 a 6 projecten/methoden goedgekeurd worden om CO2 uitstoot te compenseren. Deze voldoen aan de internationaal geaccepteerde standaarden.

Compenseer jij de CO2 uitstoot van jouw reizen? En weet je of jouw werkgever meedoet aan compensatieprogramma’s voor jouw dienstreizen? Vraag het eens een keer na.

Laat je aansteken door het Springtijgevoel: stuiterend naar je werk

Wat maakt nu dat Springtij zo’n uniek evenement is? Volgens mij komt dat door het Springtijgevoel. Dat is een gevoel dat niet eenvoudig in een paar woorden te vangen is. Je doet niet simpelweg mee aan Springtij, Springtij beleef je.

Springtij is:

met wildvreemden praten en binnen 1 minuut een klik hebben
om half 9 in het ochtendzonnetje zittend in het zand van de duinen luisterend naar inspirerende verhalen
in een bus stappen om te gaan eten en geen idee waar je uitkomt of naast wie je belandt
heerlijke vis of oesters eten op een camping in Oosterend
Terschelling beleven
op de fiets kletsen met andere deelnemers
in een betoverend verlicht bos genieten van mooie muziek
tranen van ontroering door het indrukwekkende verhaal en de prachtige muziek van Iris Hond
aangestoken worden door de vele optimistische verhalen
op de fiets van de ene naar de andere locatie
sprekers die vol emotie en tranen in hun ogen hun verhaal vertellen
aangestoken worden door de Springtijvonk
nieuwe ideeën opdoen voor jezelf
aan tafel aanschuiven bij wildvreemden en een uur later weggaan alsof je elkaar al tijden kent
een staande ovatie voor Jan Terlouw die de Wubbo Ockels Brandaris oeuvreprijs krijgt
heerlijk vegetarisch eten
negatieve energie omzetten in positieve energie: energietransitie
met iedereen een aanknopingspunt hebben
lange koffiepauzes voor de o zo belangrijke wandelgang gesprekken
afval oprapen tijdens een wandeling op het strand met de Boswachter
informeel, geen rangen en standen
enthousiaste en gretige deelname in workshops
meer weten, meer voelen en meer delen
hou hoop en doe duurzaam
dromen waarmaken doe je samen
als vrienden afscheid nemen van mensen die je twee dagen ervoor pas hebt ontmoet
nagenieten van de dark sky op West-Terschelling terwijl je de laatste Springtijboot hoort wegvaren
……
wat is jouw Springtijgevoel? Laat het me weten als reactie op dit artikel

Wouter van Dieren sluit Springtij 2018 af met de volgende woorden: “Ik hoop dat je maandag stuiterend naar je werk gaat van de emotie die je hier hebt opgedaan”. Dat is wat mij betreft het Springtijgevoel ten voeten uit!